Czy warto używać analiz Gis w ochronie środowiska i przyrody ?

Zdecydowanie warto. Ansee Consulting wykorzystuje oprogramowanie GIS praktycznie od początku swojej działalności. Standardowo używamy GIS przy inwentaryzacjach przyrodniczych, monitoringach przyrodniczych, raportach środowiskowych, analizach propagacji zanieczyszczeń, analizach hałasu czy też przy analizach krajobrazowych.

Jakie są największe korzyści z używania oprogramowania GIS ?

Korzyści z użytkowania GIS jest bardzo dużo i są one zależne od potrzeb użytkowników. W ekspertyzach przyrodniczych i raportach środowiskowych można wydzielić kilka grup osób, które będą czerpały korzyści z pracy w środowisku GIS.
Pierwszą grupą są sami przyrodnicy i specjaliści ochrony środowiska. Niewątpliwą korzyścią GIS jest możliwość przypisania tabeli atrybutów do obiektów. Pozwala ona nadawać użytkownikowi konkretne wartości dla obiektu np. w przypadku inwentaryzacji przyrodniczej na mapie zaznaczone zostanie stwierdzenie danego gatunku ptaka, a w tabeli atrybutów można dopisać szereg informacji o zachowaniu, wieku, płci, lęgowości, bądź o czymkolwiek innym potrzebnym w danym opracowaniu. GIS pozwala również na nakładanie na mapie wielu informacji naraz np. z formami ochrony przyrody, przebiegiem planowanej inwestycji, wynikami inwentaryzacji przyrodniczej, podkładem mapowym itp. Wielką korzyścią jest możliwość prowadzenia ogromnej ilości analiz, zarówno w obrębie jednej warstwy, jak i między wieloma warstwami na, a także pomiędzy plikami wektorowymi a rastrowymi. GIS pozwala nie tylko wykonywać analizy przestrzenne pomiędzy istniejącymi obiektami, ale także modelować, symulować przyszłe wydarzenia. W ochronie środowiska i przyrody część analityczna programów GIS-owych jest ich największą siłą.
Oprogramowanie GIS w znacznym stopniu ułatwia wymianę danych. Opracowanie raportu o oddziaływaniu na środowisku czy inwentaryzacji przyrodniczej wymaga pracy kilku, a nawet kilkunastu osób. Dlatego szczególnie ważna jest możliwość szybkiej wymiany informacji przy zachowaniu spójności danych. Dodatkowo, przygotowywanie ekspertyz przyrodniczych wymaga kooperacji z projektantami, którzy wprowadzają wiele poprawek, a praca w jednym systemie skraca czas nanoszenia zmian.
GIS daje również możliwość do prowadzenia coraz lepszych badań naukowych poprzez dostęp do baz danych. Pracownicy naukowi mają szybki dostęp do wielu informacji, których zdobycie kilka lat temu zajęłoby ogrom czasu lub byłoby zwyczajnie niemożliwe. Dodatkowo możliwości przetwarzania danych i analiz są idealnym środowiskiem do rozwoju różnych dziedzin nauki.
Obecnie korzyści z GIS-u może czerpać praktycznie każdy. W ostatnich latach powstały setki geoportali, na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym czy gminnym. Dodatkowo, powstało wiele geoportali tematycznych, związanych np. z ochroną środowiska, zagrożeniem powodziowym, geologią. Tak szeroki dostęp do informacji zwiększa szanse podejmowania odpowiednich decyzji, np. przy lokalizacji różnych inwestycji.
Jednym z najprostszych przykładów jest dostęp do map z obszarami chronionymi, w tym NATURA 2000. Prowadzenie większości inwestycji w takich obszarach będzie wymagało przeprowadzenia oceny oddziaływania na Naturę 2000, co na pewno wydłuży proces inwestycyjny, a w przypadku dużych i znacząco oddziałujących na przyrodę przedsięwzięć może nawet go zatrzymać. Kilka lat temu wyszukiwanie granic takich obszarów było żmudnym i mało precyzyjnym zajęciem. Obecnie możemy wyszukać działki, na których chcemy prowadzić inwestycję i włączyć warstwy z obszarami chronionymi czy miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego i od razu otrzymać wstępną informację o potencjalnych zagrożeniach dla naszej działalności.

Czy są jakieś wady używania GIS-u ?

Należy pamiętać o dwóch kluczowych elementach wpływających na jakość analiz wykonywanych w GIS-ie. Pierwszym z nich jest jakość danych jakimi dysponujemy. Obecnie coraz więcej informacji dostępnych jest w warstwach wektorowych, jednak wciąż jest ich dość mało, a nie zawsze ich dokładność i aktualność pozwoli osiągnąć odpowiednie wyniki w konkretnych analizach.
Drugą kwestią jest sam algorytm obliczeniowy. Z jednej strony GIS daje możliwość modelowania pewnych procesów, jednak to jego użytkownik musi być świadomy jakiego narzędzia użył i jak można interpretować dany wynik. Istotnym jest, by osoby korzystające z programów miały odpowiednie przeszkolenie, gdyż można powiedzieć, że system jest tak mądry, jak osoba go obsługująca.
Aby otrzymywać lepsze wyniki kluczowy jest szeroki dostęp do danych zarówno przyrodniczych, jak i z zakresu ochrony środowiska, np. pomiary hałasu, jakości wód, zanieczyszczeń powietrza, dane meteorologiczne itp. Istotną sprawą jest zapewnienie odpowiednich standardów przy tworzeniu baz danych przestrzennych. Regulacje w tej sprawie wprowadza europejska dyrektywa INSPIRE, która wskazuje w jaki sposób należy gromadzić, przetwarzać i udostępniać dane przestrzenne.

Czy Zamawiający wymagają opracowań w standardzie GIS ?

Obecnie coraz więcej Instytucji Publicznych i Spółek Skarbu Państwa wymaga opracowania danych w standardzie GIS. Jako jedne z kluczowych należy wymienić: Lasy Państwowe, GDDKiA, PKP PLK, GAZ-SYSTEM S.A., PSE S.A., RZGW, KZGW, GDOŚ, RDOŚ. Najczęściej wytyczne dotyczą danych z inwentaryzacji przyrodniczych, ale nie tylko. Coraz częściej pojawia się wymóg przekazywania również plików projektowych w formatach obsługiwanych przez oprogramowanie GIS. Wykonywanie opracowań przyrodniczych i środowiskowych w oprogramowaniu GIS jest nie tylko ułatwieniem dla wykonawcy, ale też często obowiązkiem wobec zamawiającego.

Czy łatwo jest się nauczyć obsługi GIS-u ?

Jak w przypadku wielu dziedzin życia, również tutaj można mówić o różnych poziomach zaawansowania. Samo przeglądanie geoportali i wyciąganie z nich potrzebnych dla nas informacji jest dość proste i wymaga podstawowych umiejętności i wiedzy. Wyższym poziomem jest obsługa oprogramowania GIS i tworzenie samemu warstw i obiektów przestrzennych. Dalszym elementem są umiejętności używania różnych analiz i wizualizowanie ich wyników na mapach. Praca z GIS do tego etapu wymaga podstawowego przeszkolenia i nabrania doświadczenia w praktyce. Bardziej zaawansowane użytkowanie, takie jak tworzenie baz danych przestrzennych, tworzenie algorytmów obliczeniowych, programowanie itp. wymaga już bardzo specjalistycznej wiedzy. Na szczęście dla przeciętnego użytkownika nauka podstawowej obsługi nie powinna stanowić problemu.

Czy GIS jest dziedziną rozwojową ?

GIS jest bardzo szerokim pojęciem dotyczącym nie tylko samej geografii czy ochrony środowiska, ale także wielu dziedzin gospodarki, dlatego też jego rozwój wydaje się być nieunikniony. Dostęp do szybkiej i najwyższej jakości informacji w dzisiejszym świecie staje się kluczowym elementem w podejmowaniu dobrych decyzji biznesowych. Dlatego też GIS będzie nadal rozwijany zgodnie z dyrektywą INSPIRE i dostęp do informacji będzie coraz większy. W przypadku ochrony przyrody i środowiska kluczowym elementem jest stworzenie jednolitych standardów danych i metodyk badawczych, a następnie zbudowanie bazy danych przyrodniczych. Obecnie wiele osób wykonuje inwentaryzacje przyrodnicze czy to na potrzeby konkretnych inwestycji czy też naukowo, jednak dotarcie do tych danych bywa skomplikowane. Odpowiednio przygotowana baza danych przyrodniczych byłaby bardzo przydatnym narzędziem w procesie oceny oddziaływania na środowisko. To tylko jeden z małych przykładów możliwości rozbudowywania systemów GIS w Polsce.