Obecnie obserwujemy i odczuwamy postępujące zmiany klimatyczne oraz zubożenie surowców nieodnawialnych Ziemi. Wobec tego jesteśmy zmuszeni do szukania rozwiązań technologicznych mających mniejszy wpływ na przyrodę. Jednym z takich proekologicznych rozwiązań, jest wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii (OZE), która jest mniej szkodliwa dla środowiska. Jednym z typów energii odnawialnej jest energia słoneczna, która za pośrednictwem ogniw fotowoltaicznych może być zamieniana na energię elektryczną.
Z uwagi na swój charakter farmy fotowoltaiczne zajmują często duże powierzchnie i powstają często na obszarach rolniczych, które mogą stanowić cenne siedlisko dla zwierząt, np. jako żerowisko bądź miejsce rozrodu. Wobec czego jednym z kluczowych elementów realizacji inwestycji wielkopowierzchniowych jest zachowanie bioróżnorodności. Ma to ogromne znaczenie po pierwsze ze względów postrzegania inwestycji przez społeczeństwo, a po drugie jest coraz częściej wymogiem jednostek finansujących, certyfikujących czy też biorących udział w taksonomii. Ponadto inwestorzy również są bardziej świadomi że zachowanie bioróżnorodności jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania życia na ziemi zarówno w skali globalnej jak i lokalnej.
Elementem rozpoczynającym prace nad planem zarządzania bioróżnorodnością (Biodiversity Management Plan – BMP) jest rozpoznanie zróżnicowania przyrodniczego na terenie realizowanej inwestycji oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie w postaci inwentaryzacji przyrodniczej. Ma to na celu:
- wskazanie centrów bioróżnorodności oraz najbardziej wrażliwych i wartościowych obiektów przyrodniczych, które należałoby zabezpieczyć w trakcie realizacji inwestycji bądź zminimalizować wpływ na nie – waloryzacja przyrodnicza;
- rozpoznanie warunków lokalnych, tak by późniejsze działania związane z BMP były do nich dopasowane i wprowadzały rozwiązania adekwatne siedliskowo.
Kolejną kwestią jest przeanalizowanie potencjalnych wpływów na bioróżnorodność, zarówno tą rozumianą lokalnie, jak również uwzględniając obszary wyznaczone jako cenne przyrodniczo na poziomie ponadlokalnym w postaci obszarów chronionych np. obszarów Natura 2000.
Małgorzata Maliszewska
Business Developmnent and Sustainability Manager
W celu zachowania bioróżnorodności, istotne jest zweryfikowanie oraz uwzględnienie w działaniach inwestycyjnych lokalizacji korytarzy ekologicznych zarówno globalnych oraz lokalnych ułatwiających migrację zwierząt.
Mając takie rozpoznanie możliwe jest zaproponowanie działań łagodzących i szukanie rozwiązań projektowych, które mają zminimalizować oddziaływania negatywne, bądź w przypadku konieczności skompensować straty w przyrodzie. Przykładem takiego działania jest np. pozostawienie ogrodzenia bez podmurówki uniesionego nad gruntem o min. 15 cm umożliwiającego swobodną migrację drobnych ssaków oraz płazów i gadów, co obecnie jest już standardem w wymaganiach stawianych w trakcie procedury środowiskowej dla planowanych inwestycji fotowoltaicznych.
Ostatnim elementem planu zarządzania bioróżnorodnością jest zwiększanie bioróżnorodności. Działanie to nie wynika z bezpośrednich zaleceń odpowiedzialnych za minimalizację negatywnych oddziaływań, ale może być traktowane jako zwiększające te minimalizacje bądź kompensacje.
W przypadku fotowoltaiki wielkopowierzchniowej, realizowanej głównie na terenach porolnych, działaniem takim może być wprowadzanie odpowiedniego zasiewu terenu pomiędzy panelami. Tu bardzo ważny jest dobór mieszanki roślin do panujących lokalnie warunków siedliskowych oraz dopasowanie do siedlisk i gatunków występujących w sąsiedztwie inwestycji. Niewłaściwym jest stosowanie niedopasowanej gatunkowo tzw. „łąki kwietnej”, która zarówno miksem gatunkowym jak i pochodzeniem nasion (bioróżnorodność genetyczna) może przynieść szkody w bioróżnorodności lokalnej. Również same zabiegi związane z nasadzeniami czy zasiewem czasami wymagają etapowania i rozłożenia w czasie. Warto również pamiętać, że jeśli konieczne okaże się koszenie, należy przeprowadzać je w odpowiednich okresach, tak aby zapewnić roślinom wypuszczenie nasion oraz unikać ingerencji w trakcie okresu lęgowego ptaków.
Biorąc pod uwagę powyższe oraz bazując na dostępnych danych możemy przewidywać, iż w miejscach gdzie farmy słoneczne wdrażają zarządzanie ukierunkowane na środowisko przyrodnicze, zauważalny jest wzrost bioróżnorodności dla różnych grup gatunków. Dobrym przykładem mogą być płazy, dla których, zachowując odpowiednie działania minimalizujące na etapie realizacji inwestycji, zauważono kilka pozytywnych korzyści wynikających z budowy farmy, m.in.: eliminacja skażenia terenu pestycydami, zacienienie zapewniane przez panele fotowoltaiczne, zwiększenie różnorodności bazy pokarmowej. W skutek wymienionych aspektów płazy mogą tworzyć nowe korytarze migracyjne.
Reasumując, dobrze przygotowany plan zarządzania bioróżnorodnością wpływa na pozytywne postrzeganie inwestycji przez społeczność lokalną i inwestorów, jak również pomaga w efektywny sposób zachować, a nawet zwiększyć bioróżnorodność czyniąc tym samym fotowoltaikę wielkopowierzchniową przyjazną środowisku.
Farmy słoneczne mogą się stać ważnym elementem krajobrazów rolniczych zapewniając pozyskanie energii z paneli fotowoltaicznych. Poprzez projektowanie przyszłych farm słonecznych w duchu partnerstwa z inwestorami farm fotowoltaicznych, rolnikami i przyrodnikami zajmującymi się ochroną przyrody, możemy osiągnąć bardziej zrównoważone efekty dla środowiska, rolnictwa i przemysłu energetycznego.
